Koty są zwierzętami terytorialnymi, co oznacza, że ich samopoczucie i pewność siebie, bardzo zależą od kontrolowanego przez siebie obszaru i zgromadzonych na nim zasobów. Codziennie wkładają dużo pracy w „podpisanie” swoich włości różnorodnymi chemicznymi markerami, aby czuć się u siebie, a także, wyraźnie zaznaczyć obcym kotom, że ten obszar ma silnego i zdrowego mieszkańca, gotowego w każdej chwili do konfrontacji.
Mimo trwającego procesu udomowienia, u kotów silny instynkt terytorialny przetrwał i wciąż nie słabnie. U kotów niewychodzących, ich terytorium stanowi obszar całego domu/mieszkania, do którego mają dostęp. Jeśli nie były od małego przyzwyczajane i adaptowane do regularnego wychodzenia na zewnątrz, będą odczuwać ogromny stres. Natomiast koty wolno żyjące, wpadają w panikę kiedy zostaną zamknięte w pomieszczeniu, do którego wcześniej chętnie wchodziły, i który mogły swobodnie opuszczać. W obu sytuacjach, duże znaczenie ma brak decyzyjności o swoim losie. To rodzi niepewność, silny lęk i wyrzut hormonów stresu, które utrudniają racjonalne myślenie i adaptację do nowych warunków.
Jeśli zabrałeś kota z ulicy lub ze schroniska do swojego domu, zdarza się, że zwierzak jest przestraszony i wycofany. Podobnie może się czuć kot zakupiony w hodowli. W pierwszych dniach w nowym miejscu, kot może się ukrywać, odmawiać jedzenia, a nawet korzystania z kuwety. Są to symptomy silnego stresu. Poniżej znajdziesz wskazówki, co zrobić aby ułatwić adaptację i uniknąć niektórych problemów po przygarnięciu nowego kota.
Cierpliwość – daj kotu decydować!
Na początku kot może być dosłownie przerażony zmianą otoczenia i kontaktem z nowym środowiskiem i ludźmi. Zmiana miejsca wiąże się, z koniecznością poznania otoczenia, oswojeniu miejsc i zbudowania poczucia bezpieczeństwa. To proces, który wymaga czasu i nie można go przyspieszyć. Podejdź do sytuacji ze zrozumieniem i nie staraj się na siłę poganiać rozwoju wydarzeń. W pierwszych dniach, kot może chować się, unikać kontaktu i wychodzić z kryjówki jedynie podczas Twojej nieobecność lub w nocy, kiedy wszyscy domownicy śpią.
Próby łapania lub dotykania na siłę, mogą zakończyć się w najlepszym razie podrapaniem lub ugryzieniem, a w najgorszym, kot utrwali sobie strach do Ciebie i ciężej będzie Ci pracować nad budowaniem dobrej, bliskiej relacji. Dlatego daj mu czas i pozwól aby sam decydował kiedy się zbliży.
Jeśli masz szczęście i kot dość szybko nabierze pewności siebie i zacznie podchodzić do Ciebie, a nawet pozwoli się dotykać – nie wywieraj presji. Początkowo kontakt powinien być ostrożny. Obserwuj mowę ciała kota, unikaj zbyt wylewnych pieszczot, tak aby nie przegapić momentu kiedy zwierze zaznaczy, że to dla niego za dużo. Oswajanie i budowanie zaufania to proces, dlatego daj kotu czas. Skup się na obserwowaniu kocich preferencji, rozbudowie przestrzeni i zgromadzeniu odpowiednich akcesoriów.
Kocia przestrzeń – odpowiednia aranżacja
Kot może czuć się niekomfortowo na dużym, nieznanym mu terytorium. Dlatego na początku najlepiej umieścić go na ograniczonej przestrzeni, bez dostępu do reszty mieszkania. Może to być pokój lub inne pomieszczenie, które można oddzielić, zamykając drzwi. Miejsce, w którym kot rozpocznie adaptację, ma spełniać funkcję azylu i kiedy już oswoi sobie ten teren, będzie bezpieczną „bazą wypadową” do poznawania reszty otoczenia. Bardzo ważne, aby miał tam dostęp do wszystkich niezbędnych kocich akcesoriów – misek z jedzeniem i wodą, kuwetę, drapak, legowiska. Warto również ustawić dodatkowe kryjówki w postaci budek, tuneli lub zwykłych kartonów. Jeśli nie masz możliwości wydzielenia dla kota dedykowanego pomieszczenia, alternatywnym rozwiązaniem jest klatka kennnelowa. Musi jednak być na tyle duża, aby pomieścić niezbędne wyposażenie (miska, kuweta,legowisko) w komfortowym dla kota ułożeniu. Okres przyzwyczajania się do nowego domu i opiekunów trwa indywidualnie, inaczej u każdego zwierzęcia i bo zależy od wielu czynników.
14 dni kwarantanny dla nowego zwierzaka
Przygarniając nowe zwierze powinniśmy być gotowi na wystąpienie dolegliwości zdrowotnych, niezależnie czy jest to „znajda” czy planowany zakup z hodowli. Pierwsze dwa tygodnie to dobry czas, aby obserwować nowego kota, pod kątem niepokojących objawów zdrowotnych. Bardzo często na początku występują biegunki – mogą mieć tło pokarmowe związane ze zmianą diety, ale bardzo często przyczyną są pasożyty wewnętrzne. Wiele chorób może zaostrzyć się w wyniku stresu i związanego z nim spadku odporności.
Kichanie i wypływ z oczu może być związany ze spadkiem odporności, kocim katarem, ale może także świadczyć o nosicielstwie np. chlamydii. Dlatego początkowy czas warto poświęcić czas na wnikliwą obserwację kota, ale na ograniczonej przestrzeni. To szczególnie ważne, jeśli w domu znajdują się już inne zwierzęta, aby nie przenieść ewentualnego problemu zdrowotnego na nie. Pamiętajmy, że stanowimy potencjalny wektor i zachowajmy odpowiednie higieniczne środki ostrożności. Wskazane jest izolowanie zwierząt od siebie, początkowo całkowicie i najlepiej nie krócej niż 10-14 dni. W tym czasie warto zadbać o profilaktykę: zebrać kał do badania, następnie wybrać się do weterynarza na odrobaczanie (celowane lub profilaktyczne, w zależności od wyniku badania kału) i uzupełnić szczepienia, a także wykonać testy z krwi, w tym te na choroby zakaźne FIV/FeLV.
U niektórych kotów mogą być wskazane badania dodatkowe aby wykluczyć posiadanie genetycznych wad wrodzonych, np.echo serca (sfinksy, bengale, brytyjczyki, MCO), diagnostyka ortopedyczna w kierunku dysplazji (MCO i szkockie zwisłouche). Ich wczesna diagnostyka jest ważna w zapobieganiu rozwojowi poważnych dysfunkcji, a czasem ratuje życie.
Pomóż się zrelaksować
W okresie adaptacji bardzo przydatne są preparaty poprawiające samopoczucie, które pomogą kotu zrelaksować się np. Zylkene, For Calm, Calmex Cat, Relaxigen lub inny. Większość dostępnych produktów, można kupić „bez recepty, w internecie lub u weterynarza. Warto jednak zawsze zasięgnąć porady behawiorysty. Preparaty mają różny skład substancji czynnych, przez co różnią się działaniem. Dodatkowo każde zwierze, może indywidualnie zareagować, dla przykładu – kozłek lekarski, znany także jako waleriana – u części kotów powoduje relaksację, u części ekscytację, rzadziej pobudzenie seksualne, część kotów nie zareaguje wcale. Dlatego warto wiedzieć jaki preparat i dlaczego wybieramy, oraz jakich efektów możemy się spodziewać oraz jak modyfikować, kiedy działanie będzie zbyt słabe lub za mocne.
Przy dobrze dobranym preparacie, prawdopodobnie kot szybciej zacznie zwiedzać okolicę i nawiązywać kontakt z otoczeniem, a także łagodniej przejdzie przez okres zmian i nowości.
Feromony i zioła pomocne w aklimatyzacji
Dyfuzory do kontaktu, mają potwierdzone klinicznie działanie relaksacyjne. Należy jednak zwrócić uwagę na skład kupowanego produktu. Rekomendowane preparaty do rozpylania, powinny zawierać analogi kocich feromonów policzkowych z frakcją F3 lub F4 (w zależności od zadania jakie mają spełnić). Obecnie na rynku jest już kilka sprawdzonych preparatów: Feliway Classic (F3) i jego tańszy zamiennik Zenifel, rekomendowanych przez weterynarzy i behawiorystów. Dostępny jest także jeszcze tańszy produkt Beaphar CatComfort, który według ulotki w składzie posiada feromony frakcji F3. Marka Feliway oferuje całą linię produktów, indywidualnie dedykowanych konkretnym problemom z jakimi zmagają się opiekunowie kotów tj. Feliway Friend (F4), najnowszy Feliway Optimum.
Działanie analogów feromonów frakcji F3 jest złożone, ale najprościej można opisać je jako podprogowe. „Wysyłają” sygnałów chemicznych do mózgu kota, o tym, że środowisko jest bezpieczne i można się zrelaksować. Wszystko za sprawą substancji chemicznych naśladujących kocie feromony, czy też będące ich pochodnymi. Każdy kot na swoim ciele ma zlokalizowane gruczoły wydzielnicze – najwięcej na łapach i pyszczku. Chodząc, drapiąc i ocierając się o przedmioty na swoim terytorium, kot pozostawia na nich ślady zapachowe, które zawierają owe feromony. W ten sposób wszystkie ulubione, bezpieczne lub istotne dla kota miejsca, są oznakowane śladami zapachowymi i dają mu poczucie bezpieczeństwa. Umieszczając dyfuzor z feromonami w miejscu gdzie najczęściej przesiaduje kot, rozpylamy w powietrzu „znak” chemiczny, który koci mózg odczytuje jako „jest bezpiecznie”.
Część z dostępnych na rynku preparatów jest mieszanką na bazie ziół np. dyfuzor Beaphar No Stress, dostępne są także obroże i kropelki na kark. Ich działanie nie jest dokładnie zbadane, a w przypadku mieszanek trudno jest przewidzieć efekt. Najbezpieczniejszą „ziołową” alternatywą, jest zaproponowanie zwierzęciu sesji fitoterapii – np. olejkami eterycznymi, maceratami, ziołami, glinkami. Prowadzący sesje w jest zawsze wyczulony na wybory dokonywane przez kota podczas oferowania remediów i może na bieżąco reagować, w zależności od jego zachowania i potrzeb. Chcesz wiedzieć więcej? Napisz do mnie.
Odpowiednie otoczenie
Kiedy kot trafia do domu niespodziewanie, dom może nie być gotowy na jego przyjęcie. Najistotniejszą rolę w adaptacji do nowego środowiska będzie odgrywać jego dostosowanie do kocich potrzeb. Dlatego na początek trzeba uzupełnić asortyment podstawowy, czyli kuwetę i jedzenie. Kolejne elementy mogą pojawiać się stopniowo. Od samego początku najlepiej inwestować w przedmioty dobrej jakości, i które posłużą nam niezależnie od tego, czy kot jeszcze urośnie i/lub zwiększy swoją masę ciała. Bardzo istotne jest zadbanie o idealną kuwetę. Podstawowym błędem nie tylko nowych opiekunów jest zakup zbyt małego pojemnika lub wybór nieodpowiedniego żwirku. Kuweta powinna być możliwie jak największa, regularnie sprzątana i mieć grubą warstwę naturalnego wypełniacza np. bentonitowego lub drobnego drewnianego.
Zdrowe koty uwielbiają się chować i wspinać. Można połączyć te cechy i zorganizować kotu legowiska na wysokości, koniecznie z wygodnym i bezpiecznym dostępem. Obecnie możliwości jest wiele – półeczki, kocie szafki, a take duże drapaki rozporowe, które sięgają od sufitu do podłogi – imitują drzewa i dają możliwość wspinania. Dobry drapak, nie musi być drogi. Powinien być za to stabilny i porządnie wykonany, a przy odrobinie szczęścia starczy na długi czas. Dużą popularnością na kocich grupach cieszą się produkty od Natural Paradise ( mój ulubiony drapak to Jasmine XXL) dostępne w internetowym sklepie zoologicznym Zooplus i podobne cenowo drapakidlakota.pl . Na koniec jako rekomendacje z pierwszej ręki (od moich klientów), polecam produkty marki Ani-life, określone jako „solidne i nie do zdarcia”.
Przy zakupie używanych rzeczy dla kota, należy uważać i rozważyć korzyści względem ryzyka, ponieważ niektóre choroby mogą przenosić się wśród kotów przez używanie tych samych akcesoriów. Jeśli jednak zdecydujemy się na zakup z drugiej ręki, zadbajmy o wyczyszczenie i dezynfekcję wszystkich elementów. W przypadku drapaków po za umyciem części konstrukcyjnych, można wymienić sznurek sizalowy i obycie tapicerskie. Z braku ograniczonego dostępu do promieniowania ultrafioletowego w domu, w słoneczny dzień można wystawić kupiony przedmiot na kilka godzin na dwór, aby poddać je promieniowaniu słonecznemu, a następnie ponownie umyć.
Jedzenie kluczem do budowania dobrych skojarzeń
O tym jak zadbać o odpowiednią dietę oraz jak prawidłowo karmić kota, piszę w poradniku żywieniowym. Na pewno na jedzeniu nie warto oszczędzać, bo stanowi ono bardzo ważny czynnik wpływający na zdrowie kota. Droga karma nie oznacza jednak sukcesu, dlatego radzę zawsze uważnie czytać etykiety i nie nabierać się na stylistyczne sztuczki stosowane przez producentów lub opisy tak zawiłe, że ostatecznie ciężko oszacować skład:
Pory karmienia, są idealnym czasem na budowanie pozytywnych skojarzeń u nowego kota. Początkowo może nie chcieć jeść w naszym towarzystwie, ale to nic. Jedzenie można próbować podrzucać mu z daleka, ale tylko jeśli na takie sztuczki nie będzie reagował ucieczką. Innym sposobem jest ustawianie jedzenia i oddalanie się na pewną odległość, na jaką kot uzna za bezpieczną aby zbliżyć się do wystawionej porcji. W ten sposób opiekun ma możliwość towarzyszyć kotu w trakcie posiłków, spokojnie obserwując go bez nieniepokojenia. Cała ta zabawa wymaga sporo cierpliwości, ale jej celem jest zbudowanie u kota skojarzenia człowieka i miłego bodźca jakim jest jedzenie. W ten sposób kot dość szybko chętniej będzie skracał dystans.
Zabawy na odległość
Kolejnym krokiem w budowaniu dobrej relacji jest, włączenie zabaw z kotem. Początkowo najlepiej sprawdzą się zabawki pozwalające zachować dystans między kotem, a opiekunem czyli wędki. Nie wszystkie koty od razu będą wiedziały o co chodzi. Nie należy się zniechęcać. W zabawie z wędką chodzi o wykorzystanie wciąż bardzo silnego u kotów instynktu łowieckiego. Ruszaj wędką, skradaj się „ofiarą” i chowaj za przeszkodami. Pozwól kotu na wpatrywanie, nasłuchiwanie, przyjmowanie pozycji „do skoku”. Prędzej czy później nie wytrzyma i ruszy w pogoń za ofiarą. Całą zabawę w polowanie, możesz nagrodzić przysmakiem lub podać niedużą porcję jedzenia. I znów spędziłeś z kotem wartościowy czas, który wzmacnia Waszą więź!
Pomoc behawiorysty
Czasami po prostu nie można obejść się bez pomocy specjalisty. Jeśli masz problemy z socjalizacją kota, lub chcesz uniknąć błędów już na samym początku, skontaktuj się z behawiorystą lub zoopsychologiem. Doświadczony specjalista poinformuje Cię, jakie kroki podjąć w Twoim konkretnym przypadku. Zapraszam na konsultację!
Jak budować zaufanie?
Uwagi do filmu:
- Nigdy nie syp tak dużo suchej karmy do zabawek interaktywnych. Pojedyncza porcja suchej karmy zarówno w zabawce jak i w zwykłej misce, nie powinna przekraczać kilku (5-10) chrupek.
- Wszystkie koty biorące udział w filmie miały oznaki otyłości, nie sugeruj się więc ich wyglądem przy ocenie prawidłowej wagi u Twojego kota.